Mesnevi, Ilk Sayfa
Mesnevi hakkında ne çok şey yazılmış. Acaba ne anlatılıyor bu altı ciltteki yirmi beş bin beyitte? Çok çevirileri yapılmış, ama hiçbir tercüme sözün aslına uymaz. Önce Farsça aslını görelim, sonra anlamına bakarız.
Eserin ruhu, özünün özü olan ilk on sekiz beyit ile başlıyalım:
Bişnev in ney çun şikâyet mî kuned
Ez cudâyîhâ hikâyet mî kuned
Kez neyistân tâ merâ bubrîde end
Ez nefîrem merd u zen nâlîde end
Sîne hâhem şerha şerhâ ez firâq
Tâ bigûyem şerh-i derd-î iştiyâq
Herkesî kû dûr mand ez asl-ı hiş
Bâz cûyed rûzgâr-î vasl-ı hiş
Men beher cem’iyyetî nâlan şudem
Cuft-i bedhâlan u hoşhâlan şudem
Herkesî ez zann-i hod şud yâr-i men
Vez derûn-î men necust esrâr-i men
Sırr-i men ez nâle-î men dûr nist
Lîk çeşm û gûşrâ an nûr nist
Ten zi cân û can zi ten mestûr nist
Lîk kesrâ dîd-i can destûr nist
Âteşest in bang-i nây û nist bâd
Her ki in âteş nedâred nist bâd
Âteş-î ışqest ke-nder ney futâd
Cûşiş-î ışqest ke-nder mey futâd
Ney harîf-î her ki ez yârî burîd
Perdehâyeş perdehây-î mâ dirîd
Hem çu ney zehrî vu tiryâqî ki dîd
Hem çu ney dem-sâz u muştâqî ki dîd
Ney hadîs-î râh-i purhûn mî kuned
Kıssahây-î ışq-ı mecnûn mî kuned
Mahrem-î in hûş cuz bîhûş nist
Mer zebanrâ muşterî cuz gûş nist
Der gam-î mâ rûzhâ bîgâh şud
Rûzhâ bâ sûzhâ hemrâh şud
Rûzhâ ger reft gû rev bâk nist
Tû bimân ey an ki çun tû pâk nist
Her ki cuz mâhî zi âbeş sîr şud
Her ki bîrûzîst rûzeş dîr şud
Der neyâbed hâl-i puhte hîç hâm
Pes suhan kûtâh bâyed vesselâm
Bu beyitleri Farsça-Türkçe-İngilizce olarak çalıştıktan sonra, bu eserin neden dünya klasikleri içinde olduğunu daha iyi anlıyorum:
* Hikayeler arasına yoğun olarak serpiştirilmiş hikmetli sözler ile âlim-câhil, iyi-kötü ayırmadan herkese ders vermesi
* Din kaynaklı kelimelerin ancak bilenler tarafından anlaşılacak şekilde gizlenmesi, böylece kimse için itici olmaması
* Çarpıcı, kısa bir vezin ile, hem anlaşılır hem de kolayca ezberlenir olması.
Simetrik ve etkileyici bir vezin:
tâ ti tâ tâ - tâ ti tâ - tâ tâ ti tâ
Referanslar:
[2024'de tekrar baktım, bazı linkler çalışmıyor]
1) Farsça-Türkçe, Tâhiru-l Mevlevî 18 beyit şerhi ✅
2) Türkçe-İngilizce çeviri, Gölpinarli & Helminski ❌
3) Farsça-İngilizce, Song of the Reed ❌
4) İngilizce, yeni bir çeviri Smith & Honari ✅
5) İngilizce, eski-yeni 20 adet çeviri ✅
6) English text with Concordance ✅
7) Türkçe, yeni bir anlam çevirisi ✅
